Skip to main content
१० मंसिर २०८२, मंगलवार
लघुवित्त क्षेत्रमा देखिएका समस्याहरु र समाधानका उपाय

लघुवित्त क्षेत्रमा देखिएका समस्याहरु र समाधानका उपाय

लघुवित्त क्षेत्रमा देखिएका समस्याहरु र समाधानका उपाय
लघुवित्त न्यूज । लघुवित्त क्षेत्र नेपालमा वित्तीय समावेशन र ग्रामीण क्षेत्रमा आर्थिक पहुँच विस्तार गर्न महत्त्वपूर्ण माध्यम हो। यद्यपि, पछिल्ला वर्षहरूमा यस क्षेत्रमा केही गम्भीर समस्याहरू देखिएका छन्, जसले यसको प्रभावकारितामा नकारात्मक असर गरेको छ। ती समस्याहरू यस प्रकार छन्:

१. ब्याजदर

  • लघुवित्त संस्थाहरूले धेरैजसो अवस्थामा अत्यधिक ब्याजदर लगाउने गरेका छन्। ग्रामीण तथा निम्न आय भएका व्यक्तिहरूले ऋण तिर्न नसक्दा ऋणको चक्रव्यूहमा फस्ने जोखिम धेरै छ।

२. ऋणको ओभरलैप (Overlapping Loans)

  • एउटै व्यक्तिले एकभन्दा बढी लघुवित्त संस्थाबाट ऋण लिने गरेका छन्, जसले गर्दा उनीहरूलाई ऋण तिर्न झनै कठिनाई हुने गरेको छ। यसले ग्राहकको अति-ऋणग्रस्तता (over-indebtedness) निम्त्याएको छ।

३. ऋण असुली प्रक्रियामा अनियमितता

  • केही लघुवित्त संस्थाहरूले ग्राहकहरूबाट अत्यधिक दबाब र अमर्यादित तरिकाले ऋण असुली गर्ने गरेका घटनाहरू देखिएका छन्। यो समस्या ग्रामीण महिलाहरूलाई अझ बढी प्रभावित बनाएको छ।

४. ग्रामीण जनतामा वित्तीय साक्षरता अभाव

  • लघुवित्तका ग्राहकहरू धेरैजसो वित्तीय साक्षरता र योजनाबद्ध बचतको महत्त्वबारे अनभिज्ञ हुन्छन्। यसले उनीहरूलाई अनावश्यक रूपमा ऋण लिने र व्यावसायिक योजना बनाउन नसक्ने अवस्थामा पुर्याएको छ।

५. पर्याप्त नियमनको अभाव

  • नेपाल राष्ट्र बैंकको निर्देशनहरू पालना गर्नमा धेरै लघुवित्त संस्थाहरू असफल देखिएका छन्। नियमनकारी निकायहरूले प्रभावकारी अनुगमन गर्न नसक्दा अनियमितता बढेको छ।

६. सामाजिक दबाब र मानसिक तनाव

  • ऋण तिर्न नसक्दा केही ग्राहकहरूमा सामाजिक दबाब र मानसिक तनाव अत्यधिक देखिएको छ, जसले गर्दा आत्महत्या जस्ता गम्भीर घटना पनि भएका छन्।

७. असमान पहुँच

  • लघुवित्तको पहुँच सबै वर्ग र समुदायमा समान रूपमा पुगेको छैन। यो खासगरी सुदूर ग्रामीण र पिछडिएका समुदायहरूमा अझै प्रभावकारी हुन सकेको छैन।

८. सामूहिक जिम्मेवारीको दुरुपयोग

  • समूहमा लिएका ऋणहरूमा व्यक्तिगत ऋण असुली गर्दा केही व्यक्तिले गैर-जिम्मेवार व्यवहार गर्ने र समूहका अन्य सदस्यहरूलाई आर्थिक बोझ थोपर्ने समस्या देखिएको छ।

समाधानका उपाय

  • न्यायोचित ब्याजदर निर्धारण र पारदर्शिता।
  • ऋण ओभरलैप रोक्न लघुवित्त संस्थाहरूबीच समन्वय।
  • प्रभावकारी वित्तीय साक्षरता कार्यक्रम सञ्चालन।
  • नियमित अनुगमन र कडा नियमनकारी नीतिको कार्यान्वयन।
  • ऋण असुली प्रक्रियालाई मानवीय र मर्यादित बनाउने

यी समस्याहरू समाधान गर्न उचित नीति तथा रणनीतिहरू लागू गर्न सके लघुवित्त क्षेत्रले ग्रामीण विकास र आर्थिक सशक्तीकरणमा अझ बढी भूमिका खेल्न सक्छ।

4o